Zasadą jest, że dostawa towarów czy świadczenie usług opodatkowane są podatkiem VAT przez sprzedawcę, który wykonaną czynność dokumentuje fakturą. Od zasady tej istnieją wyjątki, określane w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221), zwanej „ustawą o VAT”. Nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca. W przypadkach określanych w art. 7 ust. 1 pkt 4,5,7 i 8 ustawy o VAT podatnikami VAT z tytułu dostaw towarów lub świadczeń usług są – w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia – nabywcy towarów i usług.

Towary, w stosunku do których stosuje się mechanizm odwrotnego obciążenia, określone zostały w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. Są to(w zakresie podanych w załączniku PKWiU) m.in.: elektronika (np. laptopy, notebooki, tablety, konsole do gier wideo), odpady i złom z metali nieszlachetnych, odpady szklane, z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych, niebezpieczne odpady zawierające metal, itd. W przypadku tych towarów, nabywca jest zobowiązany do rozliczenia VAT należnego w ramach odwrotnego obciążenia wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie następujące warunki(art.17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT):

• Dostawcą towarów jest podatnik, u którego sprzedaż nie korzysta z podmiotowego zwolnienia z VAT(tj. jest czynnym podatnikiem VAT),
• Nabywcą jest czynny podatnik VAT,
• Dostawa nie jest objęta zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122 ww. ustawy (mowa tu o zwolnieniu przewidzianym dla dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia VAT, a także o zwolnieni przewidzianym dla złota inwestycyjnego).

Przy sprzedaży towarów wymienionych w poz. 28-28c załącznika 11 (elektronika), mechanizm odwrotnego obciążenia stosuje się, jeżeli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20000 zł (art. 17 ust. 1c ustawy o VAT).

Odwrotnym obciążeniem – od 1 stycznia 2017 r. – objęto usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT sklasyfikowane w grupowaniach 41-43 stosowanego dla celów podatkowych PKWIU z 2008 r. świadczone przez podwykonawców, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• Usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona podmiotowo z VAT,
• Usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Obowiązek podatkowy z tytułu dostaw towarów i świadczenia usług, dla których podatnikami są nabywcy , jest określany co do

ustawy o VAT), zasady na zasadach ogólnych

Oznacza to, że powstaje on:

1) z chwilą otrzymania przez dostawcę całości lub części zapłaty – w zakresie, w jakim zapłata otrzymana jest przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi ( zob. art. 19a ust. 8

2) z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi – w pozostałym zakresie (zob. art. 19a ustawy o VAT).

W przypadku świadczenia przez podatnika VAT usług budowlanych i budowlano-montażowych na rzecz innego podatnika podatku VAT, obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury (art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. A) ustawy o VAT. Jeżeli jednak podatnik nie wystawił faktury lub zrobi to z opóźnieniem, to obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, czyli w przypadku usług budowlanych 30. Dnia od dnia wykonania usług.

W przypadku usług budowlanych opodatkowanych przy zastosowaniu mechanizmu odwrotnego obciążenia dostawca wystawia fakturę, która nie określa stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na poszczególne stawki oraz kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto. Jednak na fakturze tej musi być zamieszczone oznaczenie „odwrotne obciążenie”.

Podmiot świadczący usługę budowlaną opodatkowaną na zasadzie odwrotnego obciążenia nie rozlicza podatku należnego od tej usługi. Podatek ten rozliczany jest przez nabywcę.

Pomimo, iż w przypadku świadczenia usługi budowlanej wymienionej w załączniku nr 14 obowiązek rozliczania podatku należnego przeniesiony jest na nabywcę, to jednak wykonanie tych usług przez czynnego podatnika VAT stanowi  - co do zasady – sprzedaż opodatkowaną podlegającą wykazaniu w ewidencji sprzedaży i deklaracji VAT.

Podatnicy świadczący usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT (o ile te transakcje są rozliczone w ramach odwrotnego obciążenia) mają obowiązek składania informacji podsumowujących na formularzu VAT-27. Obowiązek ten spoczywa na tych podmiotach niezależnie od tego, na jaką wartość dokonały transakcji.

Informacje podsumowujące w obrocie krajowym VAT-27 składa się za okresy miesięczne za pomocą środków komunikacji elektronicznej w terminie do 25. Dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji.